Elazığ, Dogu Anadolu da Tarihi Harput Kalesinin
bulundugu tepenin eteginde kurulmus bir sehirdir. Deniz seviyesinden
1067 metre yükseklikte bulunan sehir hafif meyilli bir zemin
üzerindedir. Elazığ ın yerlesim yeri olarak tarihi yeni olmakla beraber
bölgenin tarihi oldukça eskidir. Bu nedenle Elazığ tarihini, Harput un
tarihi ile birlikte ele almamız gerekir.
Mevcut tarihi kaynaklara göre Harput’un en eski
sakinleri M.Ö. 2000 yıllarından itibaren Doğu Anadolu’ya yerleşen
Hurrilerdir. Yine tarihi kayıtlara göre Hurrilerden sonra bölgenin Hitit
hakimiyeti altına girdiğini görmekteyiz. Çok uzun sürmeyen Hitit
hakimiyetinden sonra M.Ö. 9. Asırdan itibaren Doğu Anadolu’da devlet
kuran Urartular Harput’ta uzun süre hüküm sürmüştür. Bugün bile tarihi
heybetiyle ayakta duran Harput Kalesi Urartu devrinin izlerini
taşımaktadır. Kale’de kaya içine oyulmuş merdivenler, tünel ve
hücrelerle su yolu bulunduğu tespit edilmiştir. M.Ö. 9. Asırdan beri bu
kalesiyle müstahkem mevkii olarak bilinen Harput, 4000 yıllık bir maziye
sahiptir. Harput isminin ilk hecesi olan Har, taş (kaya) anlamına, son
hecesi olan put (berd) ise kale anlamına gelmektedir. Günümüz Türkçe’si
ile Taş Kale anlamını taşımaktadır.
Harput’un tarihini derinliğine incelediğimizde, M.S.
1. asırdan 3. asra kadar, zaman zaman Romalıların siyasi ve askeri
nüfuzunda kaldığını görmekteyiz. Ancak Romalıları Anadolu’dan çıkarmak
için uzun ve çetin mücadeleler yapan Pontus Kralı Mithradates devrinde
ve ondan sonraki zamanlarda bir takım eller değiştirdiği de
bilinmektedir. Bununla beraber, Miladi 3. asırda, İmparator Dioclatianus
zamanından itibaren Harput bölgesi tamamen Roma İmparatorluğuna
bağlanmıştır. Daha sonra Sasanilerle, Bizanslılar arasında devam eden
harplerde daima ihtilaf hududu olarak görülen ve zaman zaman
Sasanilerin, zaman zaman Bizanslıların hakimiyetine girerek el
değiştiren Harput’ta Bizans hakimiyetinin ilk devresi 7. asrin
ortalarına rastlar. Ancak Hz. Ömer zamanında Suriye ve Irak’ı ele
geçiren Arapların 7. asrin ortalarına doğru Harput ve çevresini de zapt
ettiklerini görüyoruz. Bu şekilde başlayan Arap hakimiyeti, 10. asrin
ortalarına kadar devam etmiştir. Romalılar devrinde olduğu gibi, Araplar
devrinde de Harput’ta etkin bir ize rastlanmamıştır. Bölge, daha çok
Bizans ve Arap siyasi ve askeri gücünün gövde gösterilerine sahne
olmuştur.
Harput’un Bizanslıların hakimiyetine ikinci defa
geçişi 10. asra rastlar. Bizanslıların İslam alemine karsı giriştikleri
büyük seferlerin ilk hedefi daima Harput olmuştur. Nitekim, ilk
taarruzda Bizanslılar Harput’u ele geçirmişler ve burada bir vilayet
teşkilatı kurarak kaleleri tahkim etmişlerdir. Bizans tarihinde Harput,
bugünkü söyleyişe çok yakın olarak “Harpote” diye geçmektedir. Aslında
Harput bölgesi de “Mesopotamia” olarak adlandırılmaktadır. Harput’ta
Bizans hakimiyeti aşağı yukarı 11. asrin sonuna kadar devam etmiştir.
Elazığ Belediye’sinin iletişim sayfasına buradan ulaşabilirsiniz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder